TÜRK VETERİNER HEKİMLERİ BİRLİĞİ MERKEZ KONSEYİ BAŞKANI ALİ EROĞLU’NUN 3 KASIM TEK SAĞLIK GÜNÜ İLE İLGİLİ BASIN AÇIKLAMASIDIR.
Tek Sağlık; ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklara odaklanan, insan, hayvan ve çevre ilişkileri bağlamında toplum sağlığına hizmet eden bir yaklaşım olmasının yanı sıra, zoonotik hastalıklara yönelik multidisipliner veya disiplinler arası yaklaşımları destekleyen bir kavramdır.
Gelişmiş ülkelerde insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre sağlığı her üçü birlikte tek sağlık konsepti olarak adlandırılmakta, veteriner halk sağlığı pratiği uygulanmaktadır. Tek sağlık konsepti hayvanlardan insanlara bulaşabilen ve küresel halk sağlığını tehdit eden zoonotik bulaşıcı hastalıkların kontrolünde, antibiyotik direnci ile mücadelede ve gıda güvenirliğinin sağlanmasında tıp doktorları, veteriner hekimler ve diğer sağlık personelinin bir arada çalışmasını gerektiren kavramdır.
Bir ülkede sağlık hizmetlerinde aksamaya yol açmadan tasarruf edebilmenin tek yolu, bütçede ağırlığın tedavi hizmetleri yerine temel (koruyucu) sağlık hizmetlerine verilmesidir.
Bu bağlamda veteriner hekimlik hizmetleri, “Tek Sağlık” konsepti gereğince temel sağlık hizmetlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Buna göre veteriner hekimler; Hayvan sağlığı, Gıda güvenliği, veteriner halk sağlığı, hayvansal üretim, hayvan ıslahı, hayvan hakları, biyogüvenlik ve çevre sağlığı konularında hizmet vermektedir.
Dünyadaki en önemli felaketler, salgın hayvan hastalıkları ve zoonoz hastalıklar nedeniyle yaşanmıştır. 17.yy da AB ülkelerinin yaşadığı insanlardaki veba salgını neredeyse AB ülkelerini haritadan silecekti. 18. yy da yaşanan Sığır Vebası salgını, tarım ve ekonomiyi çalışmaz hale getirmiştir. Yine tüm dünyada sınır aşan; ebola, sars, mers, H5N1, H1N1, zika,nipah ve kuş gribi gibi bir çok zoonoz hastalık küresel tehdit haline gelmiştir.
günümüzde Afrika ve diğer kıtalarda yaşanan Ebola, Sars, H5N1,H1N1, Mers, Zika,Nipah ve Kuş Gribi gibi bir çok zoonoz hastalık insanlığı tehdit etmektedir.
Bir toplumda insanların sağlıklı olması için önce hayvanların sağlıklı olması gerekmektedir. Zoonotik hastalıklar nesillerin geleceği için tehlikeli hastalıklardır. Yapılan araştırmalarda Dünya üzerinde her yıl 2.5 milyar vaka olduğu ve 2.7 milyon insanın zoonotik hastalıklardan öldüğü tahmin edilmektedir. İnsanlarda görülen hastalıkların yüzde 61’i hayvansal kökenlidir. Sağlık Bakanlığı’nın tehlikeli görüp ihbarını mecbur kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır. Dünyada biyoterörizm amacıyla kullanılan hastalık etkenlerinin %70’ten fazlası hayvansal kökenlidir. Ülkemizde en çok rastlanan zoonoz hastalıklar özellikle süt sığırlarında görülen brusella (Malta humması), şarbon, salmonellozis ve tüberküloz (verem)‘dur. Kuduz hastalığı da insanlarla hayvanların ortak bir zoonoz hastalığıdır.
Bakteriyel ve viral zoonozlar yanında paraziter zoonozlar da vardır. Bunlar arasında en yaygın olanı kist hidatik ya da halk deyimiyle kist hastalığıdır. Bu hastalıklar veteriner hekimleri tarafından hayvanlarda önlediği taktirde insanlarda görülmesi söz konusu olamaz.
Veteriner hekimlerin, zoonotik hastalıklarla mücadelede ve gıda güvenliğindeki rollerinin giderek daha iyi anlaşılması; bu meslek grubuna özellikle epidemiyoloji gibi alanlarda geniş kariyer olanakları sağladığı gibi yeni sorumluluklar da yüklemiştir. Veteriner halk sağlığı kavramı bugün, insan, hayvan ve çevre sağlığını kapsayan Tek Tıp – Tek Sağlık – Tek Dünya yaklaşımının en önemli kavşaklarından birini oluşturmaktadır.
Günümüzde, Tek Tıp, Tek Sağlık konsepti çerçevesinde tüm tıp meslek grupları aynı ortak amaç için işbirliği içinde çalışmaktadır. Beşeri tıp ile veteriner tıp arasında bir bariyer yoktur. Her iki alanda görev yapmakta olan tüm sağlık çalışanlarının birikim ve becerilerini ortak bir potada eritebilecekleri alt yapı oluşturulmalı, daha etkin mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır.
Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde mevcut yapı yerine, uluslararası yasalar ile tarafı olduğumuz uluslararası antlaşmaların gereği olan hayvan sağlığı, gıda güvenliği, veteriner halk sağlığı ve hayvan refahının bir bütün olarak yürütüleceği, merkezden taşraya emir komuta zincirinin kesintiye uğramaksızın çalışacağı tek ve bağımsız bir Veteriner Otoritesi, Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü ihdas edilmelidir. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığına uzun zamandan beri yapılamayan, veteriner hekim atamalarının yapılması çözümün diğer bir parçası olacaktır.
Sağlık Personeline yakın zamanda verilen fiili hizmet zammı (yıpranma payı) ve emekli maaşlarının iyileştirilmesi gibi özlük haklarında dışlanan veteriner hekimlerin ve yardımcı sağlık personelinin de gecikmeden bu haktan yararlanması haksız, anayasal eşitliğe aykırı bir uygulamaya son verecektir.
Sağlık Bakanlığında Veteriner Halk Sağlığı Dairesi Başkanlığı kurulmalı ve halen merkez ve taşra teşkilatında boş bulunan veteriner hekim kadrolarına alım yapılarak, dinamik bir yapıya kavuşturulmalıdır.
Bu duygu ve düşüncelerle, Tek Sağlık Günü’nü insan, hayvan ve çevrenin optimal sağlığı hedefinin gerçekleştirilmesine vesile olması ümidiyle kutluyor, tüm meslektaşlarıma başarılar diliyorum.
Ali EROĞLU
TVHB Merkez Konseyi Başkanı
Tarihte “Veteriner Halk Sağlığı Alanında Hizmet Vermiş Türk Bilim İnsanları” serisinden:
#TekSağlıkGünü
