Son zamanlarda yaşanan Covid-19 pandemisi, maymun çiçeği, Ebola virüs salgınları ve devam eden diğer zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar) hastalık tehditleri, gıda güvenliği ve antimikrobiyal direnç sorunlarıyla beraber ekosistemimizdeki bozulmalar ve iklim değişikliği açıkça gösteriyor ki sağlık sistemlerini güçlendirmek için küresel bir eylem planı yapılması bir zorunluluk haline gelmiştir. Toplumumuzun çözmek zorunda olduğu karmaşık ve üzerimizde baskı oluşturan bu sorunların çözülmesi için ana yaklaşım olarak TEK SAĞLIK görülmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH), Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)‘ndan oluşan dörtlü yapı da, hiçbir kuruluşun tek başına başaramayacağı bir şeyi birlikte başarmayı hedefledi ve bu yılın ilk yüz yüze toplantısında Tek Sağlık konusunda daha önce benzeri görülmemiş küresel bir eylem planı çağrısında bulundu.
EYLEM ÇAĞRISI
Dörtlü kuruluş liderleri, Tek Sağlık yaklaşımının politika olarak uygulanması ve adapte edilmesi için giderek artan iş birliği ihtiyacını ve kararlılığı vurgularken, tüm ülkeleri ve kilit disiplinleri öncelikli hareket planını teşvik etmeye ve üstlenmeye davet ediyor:
- Uluslararası siyasi gündemde Tek Sağlık yaklaşımına öncelik verilmeli, disiplinler arası sağlık yönetiminin daha iyi anlaşılması ve benimsenmesi sağlanmalı ve savunulmalıdır. Tek Sağlık yaklaşımı pandemi önleme, pandemilere hazırlanma ve karşılık verme konularında rehber olarak kabul edilmelidir.
- Ulusal Tek Sağlık politikaları, planları ve stratejileri güçlendirilmelidir. İlgili sektörlerde ve tüm seviyelerde Tek Sağlık Ortak Eylem Planı (TS OEP) doğrultusunda bütçelendirme ve önceliklendirme yapılmalıdır.
- Tek Sağlık planlarının uygulanması hızlandırılmalıdır. Ulusal Tek Sağlık yönetimi, multidisipliner iş birliği mekanizmaları, durum analizlerinin geliştirilmesi, ilgili disiplinlerin ortak çalışma haritalarının belirlemesi, öncelik belirleme, Tek Sağlık ölçü birimleri ve değerlendirme çerçeveleri de dahil olacak şekilde Tek Sağlık planlarının uygulamaları hızlandırılmalıdır.
- Disiplinler arası Tek Sağlık çalışma gücü oluşturulmalıdır. İnsan, hayvan ve çevre sağlığı için çalışanların hizmet öncesi ve sırasındaki eğitimleri güçlendirilerek, sağlığı tehdit eden unsurların kısa sürede ve etkili bir şekilde önlenmesi, tespit edilmesi, kontrolü ve uygun yanıtın verilmesi için gereken bilgi, beceri ve yeteneklere sahip olmaları sağlanmalıdır.
- Pandemilerin ve sağlığı tehdit eden unsurların kaynağında önlenmesi güçlendirilmeli ve sürdürülmelidir. Hayvanlardan insanlara geçen zoonotik hastalıkların bulaşma riskini arttıran faaliyetler ve yerler hedeflenmelidir.
- Tek Sağlık yaklaşımında bilimsel veri ve kanıtlarının oluşturulması ve bunların paylaşımı teşvik edilmeli ve güçlendirilmelidir. Yeni yöntem ve teknolojilere ulaşımı kolaylaştırarak araştırma, geliştirme ve teknoloji aktarımı yoluyla bilgi ve verilerin entegrasyonu ve paylaşımı teşvik edilmelidir.
- Tek Sağlık stratejileri ve planları için yatırım ve finansman artırılmalıdır. Sağlığı tehdit eden unsurların kaynağında önlenmesi için finansman da dahil olmak üzere her düzeyde uygulamanın ölçekleri genişletilmelidir.
Daha sağlıklı bir dünya oluşturabilmek için hayati öneme sahip siyasi vaatleri, daha fazla yatırımı ve daha çok disiplinler arası iş birliğini acilen uygulamaya koymalıyız.
Dörtlü yapı Ekim 2022’de başlatılan Tek Sağlık Ortak Eylem Planı [1] ile uyumlu olarak küresel bir Tek Sağlık yaklaşımını teşvik ve koordinasyonda merkezi bir rol oynamaktadır. Tek Sağlık yaklaşımını uygulamaya koyan ülkeleri ve hükümetleri daha çok desteklemek üzere hazırlanan TS OEP Kılavuzu 2023 yılı içinde yayınlanacaktır.
İmzalayanlar;
- QU Dongyu, Genel Müdür, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)
- Inger Andersen, Yönetici Müdür, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)
- Tedros Adhanom Ghebreyesus, Genel Müdür, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
- Monique Eloit, Genel Müdür, WOAH, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH)”Orjinal metinden çeviri: Veteriner Hekim Özlem Küçükkepeci İnce”
