Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE):
Koronavirus 2019 (2019 n-CoV) Hakkında Soru ve Cevaplar
Yeni Tip Koronavirus 2019 nedir?
Koronavirüsler, RNA (ribonükleik asit) virüs ailesidir. Koronavirüs diye adlandırılmalarının sebebi virüs partikülünün, lipit zarın etrafında sivri uçlu proteinlerden oluşmuş taç* şeklinde bir görünüme sahip olmasıdır. CoV enfeksiyonları insanlarda ve hayvanlarda yaygındır. Bazı CoV suşları zoonozdur (yani hayvanlardan insanlara bulaşabilir) ancak birçok suşu zoonoz değildir.
İnsanlarda CoV, basit soğuk algınlığı dâhil olmak üzere daha şiddetli seyreden Ortadoğu Solunum Yolu Sendromundan (MERS CoV’nin neden olduğu) Akut Solunum Yolu Sendromuna (SARS CoV’nin neden olduğu) kadar birçok farklı hastalığa neden olabilir. Detaylı araştırmalar, SARS CoV hastalığının insanlara misk kedilerinden, MERS CoV hastalığının ise tek hörgüçlü develerden bulaştığını göstermiştir.
31 Aralık 2019’da, Çin’in Hubei Eyaleti’ne bağlı Wuhan şehrinde, insanlarda etiyolojisi bilinmeyen pneumoni vakaları rapor edildi. 7 Ocak 2020’de Çin’deki otoriteler tarafından 2019 yeni tip koronavirüs (2019-nCoV) olarak adlandırılan bir CoV’un hastalığın nedeni olduğu belirlendi. O günden bu yana, Çin’in bir kaç eyaletinde ve Çin dışında birkaç ülkede daha Wuhan’a seyahat etmiş olan insanlarda bu virüsün sebep olduğu vakalar rapor edildi. Güncel bilgiler için lütfen WHO’nun (Dünya Sağlık Örgütü) internet sayfasını ziyaret ediniz.
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019.
İnsanlardaki 2019 Yeni Koronavirüs enfeksiyonlarından hayvanlar mı sorumlu?
Genetik dizilim verileri, 2019-nCoV ile Rhinolophus yarasalarında (Nalburunlu yarasa) bulunan başka bir CoV arasında yakın bir ilişki olduğunu göstermektedir. 2019-nCoV’nin hayvan kaynaklı olduğundan şüphe edilmektedir. Ancak bunu doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekir.
2019-nCoV’nin insanlara ilk olarak bir hayvan kaynağından bulaştığından şüphe edilmekle beraber, takip eden vakalarda çoğunlukla insandan insana bulaşma görülmektedir.
Devam eden araştırmalar, hayvan kaynağını, hayvan türü dâhil, tanımlamak ve hayvanların hastalıktaki potansiyel rezervuar rolünü saptamak için önem arz etmektedir.
Canlı hayvan ya da hayvansal ürünlerle ilgili alınan önlemler var mı?
WHO’nun tavsiyelerine göre genel önlem olarak, canlı hayvan pazarları, taze et ve balık gibi ürünlerin satıldığı pazarlar ya da hayvansal ürün pazarlarına gidildiğinde, canlı hayvanlara ve hayvansal ürünlere dokunduktan sonra temiz, içilebilir su ve sabunla ellerin yıkanması, gözlere, buruna ve ağza elle temas etmekten kaçınılması, hasta hayvanlara ve bozulmuş hayvansal gıdalara dokunmaktan kaçınılması gibi genel hijyen kurallarına uyulmalıdır.
Pazarlarda yaşaması muhtemel olan diğer sokak hayvanlarına (kedi ve köpekler, fareler, kuşlar ve yarasalar) dokunmaktan kesin olarak kaçınılmalıdır. Hayvan atıkları veya sıvılarıyla kontamine olması muhtemel su birikintileri, mağaza ve pazar yerlerinin yapılarıyla temas edilmemesine dikkat edilmelidir.
Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için WHO tarafından önerilen standart tavsiyeler; ellerin düzenli olarak yıkanması, hapşırırken ve öksürürken ağzın kapatılması, et ve yumurtanın iyice pişirilmesidir.
Öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu enfeksiyonu semptomları gösteren kişilerle yakın temastan kaçınılmalıdır. İyi gıda güvenliği uygulamaları gereğince çiğ et, süt, ya da sakatatlar gibi pişmemiş gıdalar işleme tabi tutulurken çapraz kontaminasyondan kaçınmak için dikkatli olunmalıdır. WHO’nun diğer önerilerine aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
https://www.who.int/health-topics/coronavirus#
Mevcut bilgiler ışığında seyahat ve ticaret kısıtlamaları önerilmez.
OIE ne yapıyor?
OIE konuyla ilgili en son bilgileri derlemek ve paylaşmak amacıyla; Asya ve Pasifik Bölgeleri’nde bulunan temsilcileri, Çin ve Ulusal Veteriner Hizmetleri Servisi OIE temsilcisi, OIE Vahşi Yaşam Çalışma Grubu, FAO ve WHO ile temas halindedir.
OIE, mevcut hastalığın kaynağı ile ilgili güncel araştırmalara katılan uzmanlardan oluşan ağ ile ortak hareket etmektedir. Söylentiler ve resmi olmayan bilgiler de günlük olarak takip edilmektedir.
Bu olayda veteriner otoritelerinin uluslararası sorumlulukları nelerdir?
Hayvanlardaki 2019-nCoV ‘un tespiti OIE Kara Hayvanları Sağlık Kodu ile uyumlu bir biçimde WAHIS (Dünya Hayvan Sağlığı Bilgi Sistemi) aracılığıyla “yeni görülen bir hastalık” olarak OIE’ye rapor edilme kriterlerini karşılamaktadır.
Bu nedenle 2019-nCoV’nin, herhangi bir hayvanda tespiti halinde (tür bilgisi, diagnostik testler ve ilgili epidemiyolojik bilgiler dâhil) OIE’ye rapor edilmesi gerekmektedir.
Veteriner Otoritelerinin, halk sağlığı yetkilileri ve yaban hayatından sorumlu yetkililerle yakın işbirliği içinde ve bilgi sahibi olmaları, tutarlı risk iletişim mesajları ve risk yönetimini sağlamak açısından önemlidir.
Sınırlarda kontrol otoriteleri ile etkili biyogüvenlik risk yönetimi ve işbirliği sürdürülmelidir.
Kaynak:
TVHB için çeviriyi yapan: Veteriner Hekim Özlem Küçükkepeci İnce
